વૈશ્વિક સ્તરે, ઓક્ટોબર મહિનો સ્તન કેન્સર પ્રત્યે જાગૃતિ લાવવા માટે સમર્પિત છે, જે યુકેમાં કેન્સરનો સૌથી સામાન્ય પ્રકાર છે.

https://www.garavigujarat.biz/health-advise2/

સાઉથ વેસ્ટ લંડન બ્રેસ્ટ સ્ક્રિનિંગ સર્વિસના કન્સલ્ટન્ટ રેડિયોલોજિસ્ટ ડૉ. મમતા રેડ્ડી કહે છે, “લગભગ 7માંથી 1 મહિલાને તેમના જીવનકાળ દરમિયાન સ્તન કેન્સર હોવાનું જણાવવામાં આવશે.”

ડો. રેડ્ડી ઉમેરે છે કે “સ્તન કેન્સરનું શક્ય તેટલું વહેલું નિદાન થાય તો સારવાર વધુ સફળ થવાની સંભાવના વધારે રહે છે. તેથી, એ મહત્વનું છે કે આપણે બધા જાણીએ કે બ્રેસ્ટ સ્ક્રીનીંગ વિશે શું ધ્યાન રાખવું, અને કેવી રીતે મદદ મેળવવી. આ માટે આપણે પુરુષો સાથે વાત કરવાની પણ જરૂર છે, કારણ કે દરેકને બ્રેસ્ટ ટીસ્યુ હોવાથી તે ખૂબ જ દુર્લભ હોવા છતાં, તેમને પણ સ્તન કેન્સર થઈ શકે છે.”

મારે શું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?

ડૉ. રેડ્ડી કહે છે કે “તમારા સ્તનો સામાન્ય રીતે કેવા દેખાય છે અને કેવા લાગે છે તે તમારે જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે. તમારા સ્તનોની નિયમિત તપાસ કરીને તેની સાથે પરિચિત થવાથી, તમને એવા ફેરફારો જોવામાં મદદ મળશે જે સ્તન કેન્સરના ચિહ્નો હોઈ શકે છે. જો તમે સ્તનની નિયમીત તપાસ કરતા ન હો તો, જો તમને નિયમિત રીતે પીરીયડ્સ (માસિક સ્ત્રાવ) આવતા હોય ત્યારે અથવા દર મહિને તે જ સમયે કે સામાન્ય રીતે તે સમય પછી તમારી જાતને તપાસવી વધુ સારું છે.”

સ્તનમાં દુખાવો ખૂબ સામાન્ય છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે તે સ્તન કેન્સરની નિશાની નથી. પ્રથમ ચિહ્નોમાંની એક ગાંઠ અથવા સ્તનના જાડા ટીસ્યુઓનો વિસ્તાર હોઈ શકે છે. ડૉ. રેડ્ડી સમજાવે છે કે “ઘણા લોકોને ગાંઠ દેખાતાની સાથે જ ચિંતા થવા લાગે છે, પરંતુ ઘણા ગાંઠો સદનસીબે કેન્સરગ્રસ્ત નથી હોતી, આ માટે ડૉક્ટર દ્વારા તપાસ કરાવવી જ શ્રેષ્ઠ છે.”

જો તમને નીચેના લક્ષણો જણાય તો તમારે તમારી GP પ્રેક્ટિસનો સંપર્ક કરવો જોઈએ:

1. એક અથવા બંને સ્તનોના કદ અથવા આકારમાં ગાંઠ અથવા ફેરફાર
2. તમારી કોઈપણ બગલમાં ગાંઠ અથવા સોજો
3. તમારા સ્તનોની ત્વચા પર ડિમ્પલિંગ
4. તમારા સ્તનની ડીંટડી પર અથવા તેની આસપાસ ફોલ્લીઓ
5. તમારા બંને સ્તનની ડીંટીમાંથી સ્રાવ, જેમાં લોહી હોઇ શકે છે
6. તમારા સ્તનની ડીંટડીના દેખાવમાં ફેરફાર, જાણે કે તે તમારા સ્તનમાં ખૂંપી ગઇ હોય.
7. 
   

તમારી જાતે તમે કેવી રીતે તપાસ કરી શકો છો તે અહીં ક્લીક કરી જાણી શકો છો www.nhs.uk/common-health-questions/lifestyle/how-should-i-check-my-breasts

શું મને વધુ જોખમ છે?

યુકેમાં, વિવિધ પૃષ્ઠભૂમિની સ્ત્રીઓમાં સ્તન કેન્સરનો દર અલગ-અલગ હોય છે. તમારી પૃષ્ઠભૂમિ ગમે તે હોય, લક્ષણો વિશે જાગૃત રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે. ઉપરાંત, જ્યારે સ્તન કેન્સરના ચોક્કસ કારણો સંપૂર્ણપણે સમજી શક્યા નથી, કેટલાક પરિબળો તેને વિકસાવવાનું જોખમ વધારી શકે છે.

ડૉ. રેડ્ડી કહે છે કે “સ્ત્રી હોવું અને વધતી જતી ઉંમર એ સ્તન કેન્સર માટેના બે સૌથી સામાન્ય જોખમો છે. સ્તન કેન્સરના 10 માંથી 8 કેસો 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરની સ્ત્રીઓમાં નિદાન થાય છે જેઓ મેનોપોઝમાંથી પસાર થઈ હોય. પરંતુ યુવાન સ્ત્રીઓ અને પુરુષોને પણ સ્તન કેન્સર થઈ શકે છે.’’

ડૉ. રેડ્ડી કહે છે કે ‘’જો તમારા નજીકના સંબંધીઓને સ્તન કેન્સર અથવા ઑવરીનું (અંડાશય) કેન્સર થયું હોય, તો તમને વધુ જોખમ હોઈ શકે છે.

“ચોક્કસ જીન્સ (જનીનો) માતાપિતા દ્વારા બાળકમાં પસાર થાય તે શક્ય છે. જો તમે ચિંતિત હો, તો સલાહ માટે તમારી GP પ્રેક્ટિસને પૂછો અને તેઓ તમને NHS જીનેટીક ટેસ્ટ માટે રીફર કરી શકશે. તે ટેસ્ટ તમને જણાવશે કે શું તમને કેન્સરનું જોખમ ધરાવતા જીન્સ વારસામાં મળ્યા છે અથવા તમને અન્ય કોઈ કારણસર જોખમ વધારે છે કે કેમ.

શું હું તેને રોકી શકું?

જો કે સંશોધનમાં સ્તન કેન્સરને કેવી રીતે અટકાવી શકાય તે જોવામાં આવ્યું છે, તેમ છતાં કોઈ ચોક્કસ તારણો નથી. કેટલાક અભ્યાસોએ સૂચવ્યું છે કે નિયમિત કસરત કરવાથી સ્તન કેન્સર થવાનું જોખમ લગભગ ત્રીજા ભાગ જેટલું ઘટાડી શકાય છે. તંદુરસ્ત વજન જાળવવું, સંતૃપ્ત ચરબી (સેચ્યુરેટેડ ફેટ)નું ઓછું સેવન અને આલ્કોહોલનું સેવન ઓછું કરવાથી પણ ફાયદો થઈ શકે છે. આ પહલાં સામાન્ય સ્વાસ્થ્યમાં પણ મદદ કરી શકે છે, અને હૃદય રોગ, ડાયાબિટીસ અને કેટલાક અન્ય કેન્સર જેવી પરિસ્થિતિઓના જોખમને ઘટાડવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.

સ્ત્રી હોર્મોન એસ્ટ્રોજન કેટલીકવાર સ્તન કેન્સરના કોષોને ઉત્તેજિત કરી શકે છે અને તેમને વધવા માટેનું કારણ બને છે. જો તમને નાની ઉંમરે પીરિયડ્સ આવવાનું શરૂ થયું હોય અને મેનોપોઝ એવરેજ કરતાં પાછળથી અનુભવ્યું હોય, તો તમે લાંબા સમય સુધી એસ્ટ્રોજનના સંપર્કમાં આવ્યા હશે જે તમારા જોખમને વધારી શકે છે. વધારે વજન હોવાને કારણે શરીર દ્વારા વધુ એસ્ટ્રોજન ઉત્પન્ન થાય છે, જે અમુક પ્રકારના સ્તન કેન્સરનું જોખમ વધારી શકે છે.

અભ્યાસો સૂચવે છે કે સ્તનપાન કરાવવાથી સ્તન કેન્સર થવાનું જોખમ ઘટાડવામાં થોડી ફાયદાકારક અસર થાય છે.

શું મારે સ્ક્રીનીંગ કરવાની જરૂર છે?

મેમોગ્રાફી એ તમારા સ્તનોની એક્સ-રે સ્ક્રીનીંગ છે. કેટલીકવાર તો તમે તમારા સ્તનોમાં કોઈ ફેરફાર જુઓ અથવા અનુભવો તે પહેલાં તે પ્રારંભિક તબક્કે કેન્સરને ઓળખવામાં મદદ કરે છે.

તે NHS દ્વારા 50 વર્ષથી લઈને તેમના 71મા જન્મદિવસ સુધીની મહિલાઓને મફતમાં કરી આપવામાં આવે છે અને યુકેમાં દર વર્ષે સ્તન કેન્સરથી થતા અંદાજિત 1,300 મૃત્યુને અટકાવે છે. જો કે, ડૉ. રેડ્ડી સમજાવે છે કે ભલે આપણે જાણીએ છીએ કે તે જીવન બચાવે છે, પણ ઘણી સ્ત્રીઓ આગળ આવવામાં સંકોચ અનુભવે છે: “સ્ક્રિનિંગ વખતે શું અપેક્ષા રાખવી અને એપોઇન્ટમેન્ટ દરમિયાન અમે તેમની ગોપનીયતા કેવી રીતે સુરક્ષિત કરીશું તે વિશે મહિલાઓ સાથે વાત કરવાથી, સ્ત્રીઓને ઓછી બેચેની અનુભવવામાં મદદ થાય છે.”

આખી એપોઇન્ટમેન્ટ લગભગ 30 મિનિટ ચાલે છે, જેમાં મેમોગ્રામ માત્ર થોડી મિનિટો લે છે. “તમારી સાથે એક અથવા બે મહિલા મેમોગ્રાફર હોઇ શકે છે જેઓ શું થશે તે સમજાવશે અને તમને પૂછવા હોય તેવા કોઈપણ પ્રશ્નોના જવાબ આપશે. તેઓ તમારા આ અનુભવને આરામદાયક બનાવવા માટે બનતું બધું કરશે.”

દર વર્ષે 2 મિલીયન લાખથી વધુ મહિલાઓ બ્રેસ્ટ સ્ક્રીનિંગ કરાવવા હાજરી આપે છે. દર 100 માંથી ચાર મહિલાઓને સ્ક્રીનીંગ પછી વધુ ટેસ્ટ માટે પાછી બોલાવવાની જરૂર પડે છે અને આ ચાર મહિલાઓમાંથી એકને કેન્સર હોવાનું જાણવા મળે છે.

મોટાભાગની સ્ક્રીનીંગ એપોઇન્ટમેન્ટ હોસ્પિટલમાં હોય છે, પરંતુ જો તે અનુકૂળ ન હોય, તો કેટલાક વિસ્તારો સુપરમાર્કેટના કાર પાર્ક અને અન્ય સ્થળોએ મોબાઇલ સ્ક્રીનીંગ વાનમાં ઓફર કરાય છે.

તમે તમારા વિસ્તારમાં મેમોગ્રામ ક્યાં કરાવી શકો છો તે જાણવા માટે તમે તમારી સ્થાનિક બ્રેસ્ટ સ્ક્રીનીંગ સર્વિસ નો સંપર્ક કરી શકો છો.

71 વર્ષની ઉંમરથી, NHS તમને એપોઇન્ટમેન્ટ માટે પત્ર મોકલશે નહીં, પરંતુ જો તમે દર 3 વર્ષે સ્તનની તપાસ ચાલુ રાખવા માંગતા હો, તો તમે મેમોગ્રામની વિનંતી કરવા માટે તમારી સ્ક્રીનિંગ સર્વિસ ને કૉલ કરી શકો છો.

અને જો તમે સ્તનની તપાસ માટેનું આમંત્રણ ચૂકી ગયા હો તો ચિંતા કરશો નહીં, પછી ભલે તે અઠવાડિયાઓ, મહિનાઓ કે વર્ષો પહેલા હોય. તમારી એપોઇન્ટમેન્ટ ગોઠવવા માટે તમે હજુ પણ તમારી સ્ક્રીનીંગ સર્વિસ નો સંપર્ક કરી શકો છો.